Đảo Cát Bà nằm trong khu vực Vịnh Hạ Long, cách thành phố Hải Phòng 50km về phía Đông và thuộc khu vực phía Bắc Việt Nam. Đây là đảo lớn nhất trong số 366 đảo thuộc cụm đảo Cát Bà, và có tồng diện tích lên tới 140 km2. Cụm đảo Cát Bà nổi tiếng với vẻ đẹp độc nhất vô nhị giống như kì quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận vào năm 1994. Khu vực này là điển hình trên thế giới của dạng địa hình cartơ do biển xâm thực tạo nên. Hơn 1,500 đến 2,000 hòn đảo lớn nhỏ và những vách đá dựng đứng vươn lên từ mặt biển xanh. Trong đó có rất nhiều hòn đảo vươn cao tới 50 – 100m với các mặt cắt dốc đứng xung quanh. Những núi đá với nét chạm khắc độc đáo, với những hình thù kì dị, khác thường là minh chứng cho lịch sử của sự xói mòn và quá trình kiến tạo lâu đời. Phần lớn nhất của đảo được bao phủ bởi những dãy núi giống như hầu hết những hòn đảo nhỏ ngoài khơi và cánh rừng núi đá vôi nhiệt đới ẩm bạt ngàn. Đảo Cát Bà còn có những rặng san hô, những bãi tắm cát trắng trải dài, những khu vực đất ngập nước ngọt, bãi triều, những cánh rừng ngập mặn và liễu đầm lầy. Cảnh tượng hùng vĩ và đa dạng của vùng đất nơi đây khiến đảo Cát Bà trở nên vô cùng đặc biệt và là địa điểm tham chủ đạo cho du khách trong và ngoài nước.
Đảo Cát Bà cũng là hòn đảo lớn nhất trong tổng số 1,969 hòn đảo của Vịnh Hạ Long. Đây là một hòn đảo xinh đẹp và thơ mộng với độ cao 70m trên mực nước biển. Về mặt hành chính, trên đảo Cát Bà có thị trấn Cát Bà – nơi nhìn ra Vịnh Lan Hạ cùng với 6 xã gồm có Gia Luận, Hiền Hào, Phú Long, Trân Châu, Việt Hải, Xuân Đám với khoảng 13,500 cư dân sinh sống.
Vườn Quốc gia Cát Bà được thành lập từ 1986, sau khi được tái sắp xếp lại khu vực bao quanh vào năm 2006, Vườn Quốc gia Cát Bà hiện nay là một tổng thể bao gồm khu vực đất rộng 109km2 và khoảng 52km2 là nước bao phủ trên đảo cùng với cánh rừng ngập mặn tại khu vực thủy triều lên xuống. Đây là Vườn Quốc gia đầu tiên của Việt Nam bao gồm cả hệ sinh thái trên cạn và dưới biển.
Đảo Cát Bà, Vườn Quốc gia Cát Bà và khu vực xung quanh được công nhận cả trong nước và quốc tế bởi tính bảo tồn đa dạng sinh học, UNESCO đã công nhận cụm đảo Cát Bà là khu Dự trữ Sinh quyển và Con người vào năm 2004. Đây không chỉ là khu vực với các hệ sinh thái và môi trường sống đa dạng mà còn sở hữu các loại động thực vật phong phú, rất nhiều trong số đó như loài Vọoc Cát Bà rất quý hiếm và đang bên bờ tuyệt chủng.
Khoảng hơn 1,400 loài thực vật có mạch trong đó có tới 23 loại thuộc diện có nguy cơ tuyệt chủng và cực kì nguy cấp theo Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ của Liên minh Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên xác nhận. Phần lớn động vật có vú gồm các loài như Voọc Cát Bà, Nam Sơn dương (tên khoa học là Naemorhaedus sumatraensis), Khỉ nâu (tên khoa học là Macaca mulatta), Mèo họ báo (tên khoa học là Prionailurus bengalensis), Sóc đen khổng lồ (tên khoa học là Ratufa bicolor) và loài Cầy hương (tên khoa học là Viverricula indica, Paradoxurus hermaphrodites). Các loài ốc sên đất và sống trong hang động, các loài bướm rất phong phú trong đó có loài cua sống thích nghi với điều kiện trong hang động, và 4 loài sên sống chủ yếu trong hang động cũng là nét đặc trưng của hệ sinh thái nơi đây. Khu vực này được xem như là tiêu biểu cho sự đa dạng của các loài ốc sên đất và còn là nơi bảo tồn môi trường sống của rất nhiều các loại dơi kể cả các loài rất hiếm.
